Vojvodina

Vojvodina zahvata gotovo četvrtinu teritorije Srbije, ili 21.506 kvadratnih kilometara na severu Republike. Novi Sad je administrativno, privredno i kulturno središte pokrajine.

Teritorijalna organizacija

Vojvodina se sastoji se od 45 opština i 7 okruga, sa središtima u gradovima Subotici, Zrenjaninu, Kikindi, Pančevu, Somboru, Novom Sadu i Sremskoj Mitrovici.

Vojvodinu presecaju tri velike plovne reke (Dunav, Tisa i Sava), koje njenu teritoriju dele na tri jasno uočljive celine: na krajnjem istoku se nalazi Banat, na severozapadu Bačka, a na jugozapadu Srem. Ove tri regije karakterišu bogatstvo kvalitetnim obradivim zemljištem, opšta privredna i kulturna razvijenost, velika gustina naseljenosti i demografsko šarenilo.

Reljef

Reljef Vojvodine je pretežno ravničarski, izuzev Srema kojim dominira planina Fruška Gora, i jugoistoka Banata sa Vršačkim Bregom. Danas najveći hidrografski potencijal čini reka Dunav sa svojim pritokama, kao najvažnija vodena saobraćajnica i strateški pravac u Evropi.

Dunav kroz Srbiju protiče u dužini od 588 kilometara, i to pretežno kroz Vojvodinu i celom ovom dužinom je plovan. Plovne su i njegove pritoke Tisa (168 km), Sava (206 km) i Begej (75 km), između kojih je prokopana razgranata mreža kanala za navodnjavanje, odvodnjavanje i transport, ukupne dužine 939 km, od čega je 673 km plovno.

Saobraćajni značaj

Kroz Vojvodinu prolaze i druge važne saobraćajnice, pre svega autoput koji ide iz centralne Evrope i Horgoša na granici prema Mađarskoj, pa preko Novog Sada do Beograda i dalje na jugoistok ka Nišu gde se račva: jedan pravac vodi na istok ka granici sa Bugarskom; drugi na jug, prema Skoplju i Solunu. Treći krak autoputa se u Sremu odvaja na zapad, prema susednoj Republici Hrvatskoj i dalje ka zapadnoj Evropi. Oko autoputa je razvijena i mreža lokalnih puteva i železničkih pravaca.

Na jugu Vojvodine počinje moravsko-vardarska dolina, najvažnija komunikacija između severa i juga Balkanskog poluostrva, koja se upravo kod Beograda ukršta sa dunavskim pravcem Istok-Zapad, čineći geostrateški čvor. To čini geografskostrateški položaj ove pokrajine povoljnim i za Srbiju značajnim.

Stanovništvo

Prema poslednjem popisu iz 2002. godine, Autonomna pokrajina Vojvodina ima 2.031.992 stanovnika, što je 27,1 odsto od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije. Srbi, kojih u Vojvodini ima 1.321.807, većinsko su stanovništvo ove severne srpske pokrajine, zatim slede Mađari (290.207), Slovaci (56.637), Hrvati (56.546), Crnogorci (35.513), Rumuni (30.419), Romi (29.057), Bunjevci (19.766), Rusini (15.626), Makedonci (11.785) i ostale manje etničke skupine u koje spadaju Ukrajinci, Muslimani, Nemci, Slovenci, Albanci, Bugari i drugi (ukupno 26 nacija i nacionalnih i etničkih grupa), dok se 49.881 stanovnik u popisu sprovedenom 2002. godine izjasnio kao Jugosloven.

Statut Vojvodine, koji predstavlja osnovni pravni akt na nivou pokrajine, dozvoljava službenu upotrebu, osim srpskog, još i mađarskog, slovačkog, rumunskog i rusinskog jezika, kojim govore pripadnici četiri najveće nacionalne manjine. Stanovnici Vojvodine razlikuju se i po veroispovesti. Srbi, Crnogorci, Rumuni, Romi, Makedonci i Ukrajinci uglavnom su pravoslavci, Mađari, Hrvati i Rusini katolici, dok su Slovaci pretežno protestanti, a postoji i određeni broj muslimana i pripadnika drugih malih verskih zajednica.

Školstvo

U Vojvodini je školski sistem vrlo razvijen i sastoji se od mreže:

1. predškolskih ustanova;
2. osnovnih škola (539), u kojima se nastava drži i na jezicima nacionalnih manjina;
3. srednjih škola (110), na kojima je omogućena i nastava na jezicima nacionalnih manjina; i
4. Novosadskog Univerziteta, sa 13 fakulteta, na kojima se nastava obavlja i na jezicima nacionalnih manjina.

Nauka i kultura

U tradicionalnom kulturnom i naučnom uporištu srpskog naroda u Vojvodini najstarije ustanove su: Matica Srpska, osnovana 1826. godine i Srpsko narodno pozorište, osnovano 1861, u kone se se predstave izvode i na jezicima nacionalnih manjina. U Novom Sadu se nalaze i ogranak Srpske akademije nauka i dva naučna instituta. U tim institucijama i na fakultetima radi oko tri hiljade stručnjaka različitih usmerenja.

Privreda

U Vojvodini privreda je zasnovana na velikom bogatstvu kvalitetnog obradivog zemljišta, koje zahvata 84 odsto njene površine, i čija prirodna plodnost je poboljšana mrežom kanala za navodnjavanje, tako da je od 1,78 miliona hektara obradive zemlje oko 0,5 miliona drenirano. Oko 70 odsto prinosa sa ovih polja otpada na žitarice, 20 odsto na industrijsko bilje, a 10 odsto na ostale kulture. Deo plodova se izvozi, ali većina se prerađuje u domaćoj prehrambenoj industriji, stacioniranoj uglavnom u Vojvodini, (pogoni za preradu mesa, voća i povrća, uljare, šećerane, mlekare, itd.)

Postoji i snažna bazična industrija, koja proizvodi mašine za obradu metala, električne uređaje i kablove, građevinske materijale, naftne derivate, hemijske proizvode, elektromotore, roto papir. Razvijena je i industrija proizvoda visokog nivoa obrade, poput zubarske opreme, vozila, farmaceutskih proizvoda, porcelana i drugog.

Deo prihoda vojvođanske privrede dolazi i od turizma, koji je naročito razvijen na rekama i jezerima, termalnim izvorima i na Fruškoj Gori na kojoj se nalaze brojni pravoslavni manastiri srpsko-vizantijskog stila, podignuti između 15 i 17 veka.